Δημοσίευμα

Το «Φιλμ Νουάρ» όπως το είδε η Άρια Σωκράτους

 
«Φιλμ Νουάρ». Ένας τίτλος ο οποίος συνειρμικά οδηγεί το μυαλό  σε  κινηματογραφική ταινία με ασυνήθιστο περίπλοκο σενάριο και πολλές αναδρομές στο παρελθόν που διακόπτουν και συχνά επισκοτίζουν την αφηγηματική αλληλουχία.
Αυτός υπήρξε ο αρχικός λόγος που το βιβλίο αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον μου σαν μαγνήτης όταν το είδα να δεσπόζει στο ράφι του βιβλιοπωλείου.
Ένα βιβλίο εποχής, όπου το παρελθόν αναβιώνει με αριστοτεχνικό τρόπο και δίνει την αίσθηση στον αναγνώστη ότι  βιώνει και ο ίδιος σε ενεστωτικό χρόνο την αύρα του κοσμοπολιτισμού στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις του 19ου και 20ου αιώνα.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης επιθυμείς κι εσύ να βρεθείς διακαώς στο Café de la Paix, συντροφιά με τον Μιγκέλ Θαραμπόν και τον Φιλίπ Τεμπό με την ψευδαίσθηση ότι θα ξεπροβάλει ξαφνικά μπροστά σου ο Βασίλειος Ζαχάροφ.
Αναφέροντας το όνομα Βασίλειος Ζαχάροφ, νιώθω την ανάγκη να πω ότι είναι ο πιο ανατρεπτικός και αμφιλεγόμενος ήρωας λογοτεχνικού μυθιστορήματος που έχω συναντήσει.
Ίσως είναι η πρώτη φορά που τα συναισθήματα μου για ένα λογοτεχνικό ήρωα είναι τόσο συγκεχυμένα και αμφίρροπα. Σε πολλά σημεία με εξόργισε, σε κάποια άλλα θαύμασα την επιβλητικότητα και τον δυναμισμό του αλλά ακόμη και στο τέλος του μυθιστορήματος, δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι τον συμπαθώ ή αν με απωθεί.
Σκοτεινός, κυνικός, αδέκαστος, ανάλγητος και χωρίς ηθικούς φραγμούς, δημιουργεί μόνος του την μοίρα και πολλές φορές την υποτάσσει. Ο Ζαχάροφ είναι ο συνδετικός κρίκος των δύο παγκόσμιων πολέμων, ο οποίος ενεργεί πάντοτε στο παρασκήνιο και  στο ενδιάμεσο ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου σε αποικιακούς πολέμους, σε πολιτικά σκάνδαλα και στις σκοτεινές διαδρομές των μυστικών υπηρεσιών ανά την υφήλιο.
«Τελευταία άκουσα μάλιστα να με αποκαλούν Έμπορο του θανάτου. Ευφάνταστος τίτλος! Εκτός από τους πολέμους μεταξύ των κρατών, υπάρχει και ο προσωπικός πόλεμος του καθενός. Σε αυτό τον πόλεμο δίνω καθημερινά μικρές μάχες. Πολλές από αυτές τις χάνω, αλλά ποτέ δεν παραιτούμαι, ποτέ δεν παραδίδομαι.» (σελ. 340)
Κανείς δεν γνωρίζει ποιός είναι, από πού κατάγεται και ποιος είναι ο προορισμός του και οποιοσδήποτε επιχειρήσει να μάθει, το νήμα της ζωής του κόβεται απότομα και με άκρως μυστηριώδη τρόπο. ΟΒασίλειος σκέφτεται πάντα πριν από τους διώκτες του και καταφέρνει να σφραγίζει όλα τα περάσματα που οδηγούν στη μυστική του ζωή, αποθαρρύνοντας τους.
«Στον κόσμο που ζούμε καμιά φορά η κακή φήμη γίνεται τίτλος τιμής», υποστηρίζει ο ίδιος. (σελ.333).
Η ιδιαίτερα πολυσύνθετη και ιδιόμορφη προσωπικότητα του Βασιλείου έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον ανεξήγητο πατριωτισμό του και την αξιοσημείωτη αφοσίωση του στην Ελλάδα, καθώς επίσης και με τον παθιασμένο και θυελλώδη έρωτα του για την Ισπανίδα δούκισσα Μαρία ντε Πιλάρ.
Ένας έρωτας που διαδραματίζεται στο φόντο της παρασκηνιακής πολιτικής του δράσης, διαρκεί σχεδόν μισό αιώνα και μοιάζει να είναι βγαλμένος από τα κλασικά μυθιστορήματα εποχής.
Ο Βασίλειος έκανε με τον δικό του τρόπο την δική του επανάσταση στον έρωτα και παραδόθηκε σε αυτόν χωρίς κανένα όρο, ακυρώνοντας και χλευάζοντας όλες τις κοινωνικές συμβάσεις.
Είναι αδύνατον για τον αναγνώστη να ταυτιστεί με τον Ζαχάροφ λόγω της εκρηκτικής και πολυσχιδούς προσωπικότητας του, η οποία του προσδίδει υπερφυσικές ιδιότητες συγκριτικά με ένα μέσο, κοινό άνθρωπο.
Αντίθετα, ταυτίζεται σχεδόν αμέσως με τον Γάλλο δημοσιογράφο Φιλίπ Τεμπό, για τον απλούστατο λόγο ότι έχει κοινές ανθρώπινες ιδιότητες και θέτει απλά και εύλογα ερωτήματα στον αναρχικό Μιγκέλ Θαραμπόν, τα οποία όλοι ενδεχομένως θα σκεφτόμασταν.
Ο Μιγκέλ Θαραμπόν αποτελεί την λογοτεχνική προμετωπίδα του βιβλίου και προσωπικά τον αγαπημένο μου ήρωα. Ο πρωτόγνωρος ουμανισμός, η αφιέρωση ολόκληρης της ζωής του σε μια ιδεολογία και η κοσμοθεωρία του, σε καλούν να θαυμάσεις και να υποκλιθείς στο μεγαλείο ψυχής που διαθέτει.
Ο Θαραμπόν είναι κατά τη γνώμη μου το αντίπαλο δέος του Ζαχάροφ ή πιο απλά η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Δύο ήρωες, τόσο διαφορετικοί στις πρακτικές αλλά και τόσο όμοιοι στην ιδεολογία. Όπως άλλωστε υποστηρίζει και ο ίδιος, ο διάβολος δεν θα υπήρχε αν δεν ήταν δημιούργημα του Θεού, ο οποίος κατά τη γνώμη του δεν είναι καλός αλλά απλώς λογικός.
Ιδιαίτερα κομβικό σημείο του Φιλμ Νουάρ είναι η επισήμανση του γεγονότος ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σε κύκλους και είναι αμείλικτη, κυρίως όταν επαναλαμβάνονται τα ίδια τραγικά λάθη.
Είναι αξιοσημείωτοι οι παραλληλισμοί διαφόρων πολιτικών γεγονότων του τότε και του σήμερα όπως π.χ η ανάληψη των Ολυμπιακών αγώνων το 1896 από την Ελλάδα, η οποία ήταν ήδη μια χρεωκοπημένη χώρα λόγω λανθασμένων πολιτικών στρατηγικών με την ίδια πρακτική το 2004, όπου στη χώρα επικρατούσε μια επιφανειακή ευημερία που λαμπύριζε σαν χρυσόσκονη από κάρβουνο και οδήγησε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς στη σημερινή χαώδη κατάσταση.
Θα μπορούσα να γράφω ασταμάτητα για το Φιλμ Νουάρ και να γεμίσω ατελείωτες σελίδες αλλά κάπου εδώ  θα βάλω τελεία.
Το βιβλίο αυτό το λάτρεψα πραγματικά και το διάστημα που το διάβαζα ένιωσα ότι έγινε η προέκταση του εαυτού μου. Δεν μπορούσα να το αποχωριστώ πουθενά και για κανένα λόγο. Το είχα συνέχεια μαζί μου, στο σπίτι, στα κλεφτά στο γραφείο, στη βαλίτσα όταν πήγαινα για διήμερες εξορμήσεις.
Πραγματικά θα μου λείψει. Ήδη μου λείπει.

Αναρτήθηκε από: Dimitris Stefanakis

Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι συγγραφέας δώδεκα μυθιστορημάτων και ενός δοκιμίου. Έχει... Διαβάστε περισσότερα...

Comments - Σχόλια

Share this Post:

Συνεχίστε την ανάγνωση...