Δημοσίευμα

O «Ε.Τ.» ξετυλίγει το κουβάρι του «Μινώταυρου» μαζί με τον συγγραφέα του βιβλίου, Δημήτρη Στεφανάκη.

Συνέντευξη στη ΓΙΟΥΛΗ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Στον λαβύρινθο του χρόνου οι μικροί ήρωες της καθημερινότητας του Δημήτρη Στεφανάκη μοιράζονται ανέμελοι τις στιγμές τους, ενώ στις φλέβες τους κυλά το αίμα της Ιστορίας. Ακολουθήσαμε τα ίχνη του και ξετυλίξαμε μαζί το κουβάρι του νέου του βιβλίου, «Μινώταυρος», από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο»!

Ποιος είναι ο γοητευτικός καμβάς που περιβάλλει το νέο βιβλίο του Δημήτρη Στεφανάκη; Θέλετε να μας πείτε το έναυσμα και να ξετυλίξετε το κουβάρι αυτού του ταξιδιού και τι συμβολίζει;

Ακολουθώ μισό αιώνα ζωής εν μέσω κοσμοϊστορικών γεγονότων που άλλαξαν τον γεωπολιτικό χάρτη της μεσογειακής οικουμένης. Με αφετηρία και κατάληξη την Κρήτη στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα αλλά και τη μητροπολιτική Ευρώπη της εποχής εκείνης.
Το μυθιστορηματικό τοπίο το δανείζεται κανείς από τη συλλογική μνήμη και είναι περίπου κοινό για όλους τους συγγραφείς. Εγκειται πια στον καθένα από εμάς να αποφασίσει με ποιον τρόπο θα αξιοποιήσει το παρελθόν που μας δόθηκε. Το έναυσμα μου το πρόσφερε ο πατέρας μου με τις διηγήσεις του, αλλά και κάποιες οικογενειακές ιστορίες που άκουγα από παιδί. Φυσικά, όλα αυτά ήταν μόνο το προζύμι για να πλάσω τον μύθο. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι οικογενειακές αφηγήσεις δεν είναι αρκετές για να γίνουν μυθιστόρημα.

Τι σημαίνει για εσάς ο τίτλος του;

Ο τίτλος, όσο επιτυχημένος κι αν είναι, παραμένει πάντα κάτι έξω από το βιβλίο, ξεκομμένο από το περιεχόμενό του. Ανήκει περισσότερο στο εξώφυλλο, στο περιτύλιγμα και ικανοποιεί την ανάγκη των αναγνωστών, προκειμένου να αποκτήσουν ένα σημείο αναφοράς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο «Μινώταυρος» είναι ένας τίτλος που τα λέει όλα και δεν λέει τίποτα, γι’ αυτό ίσως είναι και επιτυχημένος.

Υπάρχουν βιωματικά στοιχεία από τα οποία αντλήσατε έμπνευση για τον χαρακτήρα του Γιαννιού Αστάκη;

Ναι, ο Γιαννιός απηχεί ένα πραγματικό πρόσωπο που έζησε πάνω-κάτω την ίδια εποχή στην Κρήτη. Η ζωή και η προσωπικότητά του, βέβαια, είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν μυθοπλασίας, μολονότι κάποια στοιχεία ταυτίζονται με την πραγματικότητα.

Ο μυθιστοριογράφος πρέπει να διαθέτει μεγάλη ενσυναίσθηση. Nα ζει, να πονάει, να χαίρεται μαζί με τα πρόσωπα που δημιουργεί. Πιστεύετε ότι μόνο έτσι μπορεί να αντικρίσει το παρελθόν με νηφαλιότητα;

Κυρίως, πρέπει να λειτουργεί με διακριτικότητα και ανοχή απέναντι στους ήρωές του, έτοιμος να δοκιμάσει μεγάλες εκπλήξεις και ανατροπές. Η μυθιστορηματική πραγματικότητα δεν μας ανήκει εξ ολοκλήρου. Υπάρχουν επεισόδια και στιγμές που, όσο κι αν φαίνεται παράλογο, δεν τις ελέγχουμε απόλυτα ή μάλλον δεν πρέπει να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο. Το σημαντικότερο σε ένα μυθιστόρημα είναι η αληθοφάνεια και για χάρη της αξίζει να θυσιάσεις ένα κομμάτι από την κυριαρχία σου πάνω σε πρόσωπα και πράγματα.

Πόσο αποκαλυπτόμαστε μέσα από τα λόγια και τις ιστορίες µας; Και πότε η ανάκληση μιας ιστορίας γίνεται εκμυστήρευση;

Πιστεύουμε πως μπορούμε να καλυφθούμε πίσω από τις λέξεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι λέξεις μάς προδίδουν. Δεν είναι δυνατόν να μιλά κανείς ή να γράφει και να κρατά κλειστά τα χαρτιά του. Η λογοτεχνία είναι κάτι περισσότερο, καθώς στις σελίδες της όλα γράφονται με έναν τόνο εκμυστήρευσης.

Υπάρχει τρόπος η κοινωνία, μέσα από το διαχρονικό πρόσωπο της Ιστορίας, να διδάξει και να διαμορφώσει ανθρώπους συνετούς και να μη βάζει η ίδια νάρκες στον εαυτό της; Διδάσκεται ο άνθρωπος από την Ιστορία ή η Ιστορία επαναλαμβάνεται;

Η Ιστορία δεν γράφεται για να διδάξει τους ανθρώπους, αλλά για να τους εθίσει στα κακώς κείμενα. Για τον λόγο αυτόν επαναλαμβάνεται, για τον ίδιο λόγο και ο άνθρωπος δεν διδάσκεται. Είναι δηλαδή η Ιστορία ένα είδος προπαγάνδας προς όφελος των ισχυρών. Η λογοτεχνία, αντίθετα, φτάνει στο βάθος των πραγμάτων, εκεί όπου ζει και αισθάνεται ο απλός άνθρωπος.

Ο πόλεμος είναι αρρώστια αναπόφευκτη και κάθε φορά περιμένουμε να περάσει από πάνω μας, όπως ο οδοκαθαριστής, για να σαρώσει όλες τις τραυματικές εμπειρίες; Οι δικοί σας ήρωες κέρδισαν ή όχι τελικά; Και με τι κόστος;

Δεν νομίζω ότι οι ήρωες ενός μυθιστορήματος κερδίζουν κάτι από έναν πόλεμο, ακόμα κι αν υποθέσουμε πως ο πόλεμος αυτός είναι αναπόφευκτος. Κάποιοι ίσως θεωρούν τον πόλεμο και όσα συνεπάγεται ένα είδος κάθαρσης, κάτι που θεωρώ, αν μη τι άλλο, αφελές και επικίνδυνο. Αν στη ζωή δεν πρέπει να λέμε ψέματα, στη λογοτεχνία αυτό ισχύει διπλά. Οι ήρωες αυτού του βιβλίου στέκονται απέναντι στη Μεγάλη Ιστορία, δεν τη γράφουν αλλά την υφίστανται και το κόστος είναι ανυπολόγιστο. Αν ο άνθρωπος κερδίζει κάτι από τη συμφορά, δεν είναι παρά την αξιοπρέπεια να σταθεί και το κουράγιο να συνεχίσει. Αν με ρωτούσατε αν είμαι με τους ανθρώπους ή με την Ιστορία, θα σας απαντούσα πως είμαι με τους ανθρώπους.

ΠΗΓΗ: https://eleftherostypos.gr/politismos/o-e-t-xetyligei-to-kouvari-tou-minotavrou-mazi-me-ton-syngrafea-tou-vivliou-dimitri-stefanaki

«Η λογοτεχνία φτάνει εκεί όπου ζει και αισθάνεται ο απλός άνθρωπος»
Ο «Ε.Τ.» ξετυλίγει το κουβάρι του «Μινώταυρου» μαζί με τον συγγραφέα του βιβλίου, Δημήτρη Στεφανάκη.