Δημοσίευμα

Η Ελένη Συκιώτου γράφει για τις «Ευτυχισμένες οικογένειες»

Η Ελένη Συκιώτου γράφει για τις «Ευτυχισμένες οικογένειες»

«Ευτυχισμένες Οικογένειες»
Του Δημήτρη Στεφανάκη

Η δική μου ανάγνωση

Οι Ευτυχισμένες Οικογένειες του Δημήτρη Στεφανάκη είναι ένα έργο-ρήγμα.Ο συγγραφέας αφήνει πίσω του το συγγραφικό του παρελθόν και ρισκάρει μία γραφή σύγχρονη, δυναμική, δωρική, από την οποία απουσιάζει ενσυνείδητα το περιττό. Τα στολίδια ελάχιστα, οι περιγραφές μινιμαλιστικές. Δεν τα χρειάζεται άλλωστε. Το βάθος των χαρακτήρων και η αίσθηση του πολυεπίπεδου που αποπνέουν, δεν έχουν καμιά ανάγκη στήριξης. Από μόνοι τους στήνουν το σκηνικό και διαρκούν. Χαρακτήρες από τους οποίους απουσιάζει κάθε είδους σοβαροφάνεια και μελοδραματισμός.

Ολόκληρο το μυθιστόρημα είναι μια απέραντη ειρωνεία. Πριν ακόμη ξεκινήσεις την ανάγνωση, ο τίτλος Ευτυχισμένες Οικογένειες σου κλείνει ειρωνικά το μάτι. Ποιές, πόσες αναρωτιέσαι σε ποια εποχή; Με την ανάγνωση η ειρωνεία υλοποιείται σε κάθε σελίδα. Δεν είναι άλλωστε ειρωνικό να ρίχνεις τον προβολέα στην ιστορία μιας οικογένειας, μέσα στη δίνη του πολέμου και της Ιστορίας με το γιώτα κεφαλαίο; Δεν είναι ειρωνεία να θεωρηθεί σημαντική η ευτυχία ή η δυστυχία της εν λόγω οικογένειας, μπροστά στο μέγεθος της Ιστορικής πραγματικότητας που διατρέχει;

Όχι, οι ευτυχισμένες οικογένειες δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα. Η Ιστορία είναι μια πρόφαση, για να παίξει ο συγγραφέας το παιχνίδι της ειρωνείας. Το Ιστορικό πλαίσιο δεν προσφέρει απενοχοποίηση στους αναγνώστες, που με δικαιολογία την Ιστορική τεκμηρίωση αρνούνται ότι απολαμβάνουν την αφήγηση. Ο αφηγηματικός καμβάς είναι το κέντρο, δεν είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι δουλειά των ιστορικών. Ο Στεφανάκης είναι αφηγητής όχι ιστορικός.

Το τέχνασμα του Στεφανάκη είναι το παιχνίδι με το «κακό». Οι χαρακτήρες δεν είναι ηρωικοί άρα δεν γίνονται μελοδραματικοί. Οι αντιήρωες λειτουργούν παντοδύναμα μέσα στην κακότητα τους, αποκτούν επικές διαστάσεις από την ανάποδη. Η ηλικία τους μηδενίζεται στην εναλλαγή παρόντος - παρελθόντος. Αυτό κι αν είναι παντοδυναμία. Η αιώνια νεότητα, διαφαίνεται πίσω από τη μάσκα του κακού.

Στον Σέραρντ η περιγραφή είναι ομιχλώδης κατά συνέπεια η ατμόσφαιρα γίνεται πιο υποβλητική. Η Λήδα μοιάζει να είναι ο πιο πολυεπίπεδος χαρακτήρας του δημιουργού. Πάλι με την επίφαση του κακού σε πρώτη ανάγνωση, ο συγγραφέας δίνει όμως και μια διάσταση αυτοθυσιαστική. Τελικά η οικογένεια περισώζεται εις βάρος της αλήθειας. Η Λήδα λειτουργεί ως άλλη Ιφιγένεια.

Η οικογένεια πρωταγωνιστής είναι μια οικογένεια που «παζαρεύει» σε πολλά επίπεδα, όχι μόνο οικονομικό αλλά και κοινωνικό και συναισθηματικό. Δεν έχει να κάνει με το υψηλό οικονομικό και κοινωνικό τους επίπεδο. Το παζάρι, «τι σου δίνω να μου δώσεις», δεν γνωρίζει κοινωνικές τάξεις. Γνωρίζει την απουσία συναισθηματικής επένδυσης. Παρουσιάζονται να αισθάνονται την διαφορετικότητά τους ως κανονικότητα. Είναι σαν να αναρωτιούνται διαρκώς «Πώς είναι να είσαι αλλιώς;»

Ο Στεφανάκης κατορθώνει να κερδίσει το στοίχημα. Χωρίς τίποτα το κραυγαλέο και μελοδραματικό δημιουργεί μια οικογένεια βρικόλακα που κινείται μέσα σε ένα πλαίσιο κανονικότητας. Εδώ πάλι πανταχού παρούσα η ειρωνεία αναλαμβάνει να διακαθορίσει την αφήγηση. Ειρωνεία που ενίοτε αγγίζει τον αυτοσαρκασμό. Η οικογένεια βρικόλακας είναι το συγγραφικό όχημα για να έρθει επί σκηνής το εύρημα που έχει να κάνει με το «κακό» χωρίς λογική, χωρίς αιτία, χωρίς ηθικές διαστάσεις. Εν τέλει το κακό ως απώτατος σκοπός με χαρακτήρα που φτάνει στα όρια του ηδονιστικού.

Ο Στεφανάκης μοιάζει να παίζει ένα παιχνίδι με μοναδικό αντίπαλο τον παλιό συγγραφικό του εαυτό. Τελικά το κερδίζει όταν οι αναγνώστες διακρίνουν την ασημαντότητα πίσω από την σημαντική οικογένεια Σέραρντ –Δημητριάδη. Όταν οι ιστορίες των μελών της μοιάζουν αμελητέες μπροστά στο μέγεθος της Ιστορίας του κόσμου. Το κερδίζει επίσης ο αφηγητής –παρηγορητής εις βάρος του ιστορικού.

Ελένη Συκιώτου

Οι «Ευτυχισμένες οικογένειες» του Δημήτρη Στεφανάκη, από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Αναρτήθηκε από: Dimitris Stefanakis

Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι συγγραφέας δώδεκα μυθιστορημάτων και ενός δοκιμίου. Έχει... Διαβάστε περισσότερα...

Comments - Σχόλια

Share this Post:

Συνεχίστε την ανάγνωση...