Δημοσίευμα

Κριτική για τις «Ευτυχισμένες οικογένειες» στο fractalart.gr - «Η εκδίκηση του παρελθόντος και η ύβρις της αλαζονείας»

Γράφει ο Άγγελος Πετρουλάκης
Κριτική για τις «Ευτυχισμένες οικογένειες» στο fractalart.gr - «Η εκδίκηση του παρελθόντος και η ύβρις της αλαζονείας»

Ομολογώ είναι καθηλωτικό.

Το νέο μυθιστόρημα, «Ευτυχισμένες οικογένειες», του Δημήτρη Στεφανάκη, στην κλασική μορφή τού μυθιστορήματος, που επιβάλει «αρχή – μέση – τέλος», εκπληρώνει με απόλυτη επιτυχία τον βασικό ορισμό. Αν και πρόκειται για γραμμικό μυθιστόρημα που η μυθοπλασία ακολουθεί την εξέλιξη του χρόνου, διδάσκει με τις έντεχνες επιστροφές στο παρελθόν, πως μπορεί ένας συγγραφέας να συνθέσει τη διαδρομή ενός αιώνα μέσα από έντεχνες αφηγήσεις. Οι εναλλαγές κεφαλαίων εκπλήσσουν. Η γλώσσα, με την αμεσότητά της, μεταφέρει ζωντανές τις εποχές, δημιουργεί έναυσμα να ψάξεις την ιστορικότητα των προσώπων, ταξιδεύει σ’ ένα ξεδίπλωμα χαρακτήρων.

Υπαινικτικά το μυθιστόρημα μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοινωνικό (αποτύπωση δράσης συγκεκριμένων προσώπων που συνθέτουν την ιστορία μιας οικογένειας), ως ιστορικό (ξεδιπλώνει γκρίζες σελίδες ιστορίας που διατρέχουν τις μετά τον μεσοπόλεμο εποχές), αλλά και ως αστυνομικό (με τον συγγραφέα να φωτίζει έντεχνα σκοτεινές πτυχές της ζωής των προσώπων).

Η σύλληψη της ιδέας ακολουθείται από ένα αριστοτεχνικό χτίσιμο της μυθοπλασίας, που εκφράζει την ευρωπαϊκή ‘‘πάστα’’ του συγγραφέα, ο οποίος από το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα είχε δώσει δείγματα κοσμοπολιτισμού.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης πατάει στέρεα στο έδαφος της γλωσσολογικής αλήθειας και με λεπτότητα δημιουργεί έναν κόσμο που τα έχει όλα. Αγάπη, μίσος, έρωτα, προσδοκίες, απογοητεύσεις, ματαιώσεις, ελπίδες.

Επιλέγει ως κεντρικό άξονα μια γυναίκα – αφηγητή. Σ’ αυτήν δίνει και τον πρώτο ρόλο ήρωα. Μέσα από τις αφηγήσεις της θα ξετυλιχτεί η ιστορία μιας οικογένειας, μέλη της οποίας διαδραμάτισαν σκοτεινό ρόλο στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφύλιου, έτσι ώστε κατά μια έννοια οι απόγονοι να πληρώνουν κάποιες από τις παλιές αμαρτίες.

Δίπλα στον κεντρικό άξονα – αφηγητή, τη Λήδα, τοποθετεί έναν άξονα «κουρδιστήρι». Είναι το πρόσωπο που εμφανίζεται από το πουθενά και προκαλεί τους τριγμούς τού οικογενειακού οικοδομήματος, γιατί είναι αυτό που θα ψάξει αυτούς τους σκοτεινούς ρόλους.

Σ’ αυτόν τον άξονα, τον Σταμάτη Σταμάτη, ο συγγραφέας θα προσφέρει όλα όσα απαιτούνται για να κερδίσει τη συμπάθεια του αναγνώστη. Έντεχνα θα του δώσει τον πρώτο ρόλο, τον ρόλο που θα οδηγήσει την αφήγηση μέχρι το τέλος. Γύρω απ’ αυτούς τους άξονες (Λήδα – Σταμάτης Σταμάτης), κινούνται όλα τα άλλα πρόσωπα της οικογένειας, τα μυστικά της οποίας την κάνουν τόσο σημαντική, όσο η ιστορία της δικαιολογείται να γίνει μυθιστόρημα.

Εδώ θέλω να τονίζω πως η δική μου άποψη είναι ότι ο χώρος αυτός, δηλαδή του ελληνικού μυθιστορήματος, τις τελευταίες δεκαετίες δοκιμάζεται από απόπειρες που προκαλούν αρκετές παθογένειες και που δημιουργούν διαφορετικές ομάδες αναγνωστών.

Σ’ αυτό θα πρέπει να προστεθεί και η εισαγωγή του ψέματος και της υπερβολής, τα οποία τραυματίζουν τον μύθο ως παραγωγή αφηγήματος. Δεν είναι λίγα τ’ ευφάνταστα μυθιστορήματα που κατακλύζουν την αγορά, ίσως και με την προτροπή των εκδοτών, στα οποία το ψέμα αποθεώνει το δήθεν ταλέντο τού συγγραφέα.


Δημήτρης Στεφανάκης

Η λογοτεχνία είναι ένα τεράστιο χωνευτήρι απόψεων, τάσεων, ιδεών και προτάσεων, το οποίο δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το ν’ αφηγείται τι είναι η ζωή. Αλλά συχνά αυτή η αφήγηση μας δείχνει ανάποδα και τη ζωή και την ουσία της. Και δεν προσφέρει παρά την παράνοια και τη νοσηρότητα.

Με τον Δημήτρη Στεφανάκη, όμως, τα πράγματα ξαναβρίσκουν την αλήθεια και το μυθιστόρημα τοποθετείται στην υγιή του βάση, δηλαδή στο να είναι μια αφήγηση μέσα από την ίδια τη ζωή για την ίδια τη ζωή.

Τα πρόσωπα του μυθιστορήματος δεν πεθαίνουν από έρωτες, δεν ορκίζονται αιώνια πίστη. Δημιουργούν παράπλευρες ζωές, εραστές, ερωμένες, όπως ακριβώς ιχνογραφείται η πραγματικότητα. Ο πλουτισμός, που ξεκινά λίγο πριν την κατοχή και θεριεύει στα χρόνια της, αναζητά τα θύματά του στους απογόνους. Ένα ανορθόδοξο ειδύλλιο, έρχεται να επισημάνει την ανάγκη του ανθρώπου ν’ αγαπηθεί. Και η Λήδα, που τα έχει ζήσει όλα στη διαδρομή της ως γυναίκα, συναντά την εκπλήρωση αυτής ακριβώς της ανάγκης στην αδέξια αγκαλιά ενός νεαρότερου άντρα που θα μπορούσε να ήταν και γιος της.

Η ευρηματικότητα του συγγραφέα να χτίσει το μυθιστόρημα πάνω σε σύντομα κεφάλαια, συχνά ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, προσφέρει στον αναγνώστη τη χαρά να αγκιστρώνεται στο «παρακάτω», άρα να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του.

Έτσι λοιπόν θα πω ότι ο Δημήτρης Στεφανάκης εφ’ ενός αποδεικνύεται άριστος αφηγητής της αθέατης ιστορίας του τόπου, αφ’ ετέρου άριστος ιχνογράφος της ζωής μιας κάποιας ιδιαίτερης κοινωνίας, που την απασχολούσαν οι κοσμικές συγκεντρώσεις και η επίδειξη μιας άνετης ζωής.

Οι πρωταγωνιστές – κεντρικοί και παράπλευροι άξονες – δεν βιώνουν τον πόλεμο στο μέτωπο των συγκρούσεων, δεν αντιπαρατίθενται με τον θάνατο, ούτε με τον τρόμο τής χωρίς επιστροφής στιγμής.

Ούτε καν υπόκεινται στη βάσανο της πείνας και της κακουχίας.

Ζουν τον πόλεμο της πολυθρόνας, των πλούσιων κληρονομιών, των σεξουαλικών μυστικών.

Ζουν την εκδίκηση του παρελθόντος και της ίδιας της αλαζονείας τους.

Ο δε αναγνώστης ζει ένα μυθιστόρημα που το χαρακτηρίζουν μόνο αρετές.

ΠΗΓΗ: http://fractalart.gr/eytyxismenes-oikogeneies/

Αναρτήθηκε από: Dimitris Stefanakis

Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι συγγραφέας δώδεκα μυθιστορημάτων και ενός δοκιμίου. Έχει... Διαβάστε περισσότερα...

Comments - Σχόλια

Share this Post:

Συνεχίστε την ανάγνωση...