Δημοσίευμα

Την Παρασκευή 8 Μαΐου στις 7.30 μ.μ. στο «Βυζαντινό», ο Δημήτρης Στεφανάκης μάς σύστησε το ολόφρεσκο μυθιστόρημά του «Ευτυχισμένες οικογένειες» (εκδ. Μεταίχμιο). Με αφορμή την εκδήλωση, ο βραβευμένος συγγραφέας μιλάει στην «Π» για το βιβλίο και τους ήρωές του, για τη δυναμική του χιούμορ στη λογοτεχνία, τη θέση της Πάτρας στην καρδιά του.
Εκρηκτικό μείγμα ιστορίας, νουάρ, ψυχανάλυσης, κοινωνικής κριτικής οι «Ευτυχισμένες οικογένειες». Πώς προέκυψαν αλήθεια; Αποτελούν τρόπον τινά ένα κλείσιμο ματιού στην «Αννα Καρένινα» και τη φράση που «ανοίγει» το εν λόγω έργο του Τολστόι;
Μερικές φορές έχω την εντύπωση πως όλα στη λογοτεχνία άρχισαν ξανά από αυτή τη φράση που επικαλείστε: «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη είναι μοναδική». Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, κανείς να γράψει για οικογένειες και μάλιστα «ευτυχισμένες» αγνοώντας την εναρκτήρια φράση της «Αννας Καρένινας» όπως δεν θα μπορούσε να ξεχάσει την οικογένεια της Αντιγόνης ή του Αμλετ.

Γυναίκα το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας σας, -«το πιο άπιστο και καιροσκόπο πλάσμα στον κόσμο»-, όπως αυτοχαρακτηρίζεται. Τι σας ιντρίγκαρε ενόσω πλάθατε την ηρωίδα σας;
Η πρόκληση να αφηγηθώ μια ιστορία ως γυναίκα και, πιστέψτε με, δεν είναι τελικά καθόλου εύκολο να το κάνει αυτό ένας άντρας.

Από τη μια σκοτεινά μυστικά της επιφανούς οικογένειας που έρχονται στο φως -αιφνίδιοι θάνατοι, εκμετάλλευση εβραϊκού πλούτου, νόθα παιδιά, δολοπλοκίες επίδοξων κληρονόμων κ.ά.- και από την άλλη γενναίες δόσεις χιούμορ. Πείτε μας γι' αυτό τον συνδυασμό.
Μα νομίζω πως τίποτε στη λογοτεχνία δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς γενναίες δόσεις χιούμορ, ειδικά όταν αποκαλύπτει κανείς πολύκροτα μυστικά. Οι συγγραφείς παίρνουμε συχνά πολύ στα σοβαρά τον εαυτό μας και ό,τι γράφουμε. Αυτό δεν είναι απαραίτητα καλό και χρειάζεται λίγο χιούμορ, λίγος αυτοσαρκασμός για να μπουν ξανά τα πράγματα στη θέση τους.

Μια και ο λόγος περί χιούμορ. Αντιπροσωπευτικό του δείγμα, χάρη στο ονοματεπώνυμό του -Σταμάτης Σταμάτης- το φέρσιμό του αλλά και τους απολαυστικούς διαλόγους του με την ηρωίδα Λήδα, αποτελεί ο νεαρός φοιτητής που χώνει τη μύτη του στα μυστικά της οικογένειας. Πώς περάσατε μαζί του και πώς καταλήξατε να τον ονομάσετε έτσι;
Α. ο Σταμάτης Σταμάτης είναι ο αγαπημένος μου ήρωας σε αυτό το μυθιστόρημα, ο "από μηχανής θεός" που ήρθε και μου έλυσε τα χέρια σε αφηγηματικό επίπεδο. Σχολαστικός, ευφυής, παμπόνηρος εξελίσσεται σε ιδεατό ερευνητή. Οσο για την διπλή χρήση του Σταμάτης θεωρήστε ότι κλείνω το μάτι στο Ναμπόκοφ για τον πρωταγωνιστή του στη Λολίτα.

Εντυπωσιακός και ο ρόλος που κρατά η λογοτεχνία, με πολλές αναφορές σε μεγάλα έργα και δημιουργούς, σωστά;
Βράζουμε πια όλοι στο ίδιο καζάνι κι εννοώ το μεταμοντέρνο. Αποτελεί κοινή παραδοχή πως οι αρχετυπικοί μύθοι της λογοτεχνίας έχουν χάσει κάθε ικμάδα και η συνομιλία με την παράδοση φαντάζει προς το παρόν ο μόνος ασφαλής δρόμος για να ξαναβρούμε την έμπνευσή μας.

Η ιστορία σας, διάρκειας ενός αιώνα, έχει κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, σε παρελθόν αλλά και παρόν -εν μέσω κρίσης. Σας ελκύει, να υποθέσω, αυτή η ατμόσφαιρα, που απαντά και στα υπόλοιπα βιβλία σας;
Η αλήθεια είναι ότι ο κοσμοπολιτισμός με ελκύει στον βαθμό που απελευθερώνει τη φαντασία μου και με βοηθά να επινοώ χαρακτήρες και καταστάσεις έξω από τα συνηθισμένα μέτρα.

«Δεν υπάρχουν πιο αναξιόπιστοι από τους ζωγράφους, εκτός ίσως από τους συγγραφείς» πρεσβεύει η ηλικιωμένη θεία Μέλπω. Σχόλιό σας;
Καλύτερα θα ήταν να ρωτούσαμε τη θεία Μέλπω ή οποιαδήποτε θεία Μέλπω για τον τρόπο που βλέπει τους καλλιτέχνες αυτού του κόσμου. Οι απλοί άνθρωποι δημιουργούν μύθους γύρω από την τέχνη και τους δημιουργούς της. Αλλοι από αυτούς ανταποκρίνονται στην αλήθεια, άλλοι όχι.

Το μαγικό ραβδάκι του έρωτα έχει τη δύναμη να αλλάζει τους ανθρώπους, όπως λέτε στην ιστορία σας…
Αν ο έρωτας δεν μπορεί να αλλάξει έναν άνθρωπο, τότε για ποιο λόγο να μπαίνουμε σε αυτή τη μεγάλη περιπέτεια, για ποιο λόγο να υφιστάμεθα τα γλυκά βάσανα της αγάπης;

Δυο λόγια για την Πάτρα, από τους πρώτους σταθμούς που επιλέγετε για τις παρουσιάσεις των βιβλίων σας και πόλη όπου πραγματοποιήσατε σεμινάρια δημιουργικής γραφής.
Δεν το κρύβω πως η Πάτρα αποτελεί πια έναν από τους αγαπημένους μου προορισμούς. Μου αρέσει πολύ η αίσθηση ότι καταφθάνω σ' ένα λιμάνι αλλά και σε μια πόλη με αστικό παρελθόν. Νομίζω πως δεν θα αργήσει να έρθει μια νέα περίοδος ακμής για την όμορφη πόλη σας.
ΠΗΓΗ: http://www.pelop.gr/?page=article&DocID=361278&srv=26